Leczenie metodą HIFU

Leczenie metodą HIFU ( High Intensity Focused Ultrasound)

Dzięki uprzejmości Zespołu HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty, możemy przedstawić krok po kroku nowoczesną metodę leczenia raka stercza. Wiemy, że treść tego artykułu rozwieje wiele wątpliwości związanych z metodą HIFU leczenia raka prostaty.

Rak prostaty, czyli rak stercza, to jeden z najczęściej występujących nowotworów u mężczyzn. Po raku płuc, zajmuje on już drugie miejsce pod względem zachorowalności na nowotwory u mężczyzn w Polsce, a w USA i Europie Zachodniej wyprzedził on raka płuc i znajduje się pod tym względem na pierwszym miejscu. Co roku diagnozuje się ponad 10,000 przypadków raka prostaty w Polsce, a przewidywany jest wzrost tej liczby w najbliższych latach do nawet 14,000 nowych rozpoznań rocznie. W leczeniu raka prostaty tradycyjnie wykorzystuje się leczenie chirurgiczne (czyli operacyjne usunięcie stercza), radioterapię, a także terapię hormonalną oraz chemioterapię. Te metody leczenia w niektórych przypadkach mogą okazać się „nadmiernym” leczeniem. Nadmiernym leczeniem czyli takim względem którego porównywalną skuteczność mogłaby zostać osiągnięta poprzez zastosowanie znacząco mniej inwazyjnej metody – jaką jest HIFU.

Innowacyjna metoda Ablatherm® HIFU z użyciem ultradźwięków, mającej na celu precyzyjne zniszczenie tkanki nowotworowej w obrębie stercza, odbywa się z wykorzystaniem robota medycznego jakim jest Ablatherm® Integrated Imaging firmy EDAP-TMS (Nasdaq: EDAP).. Dzięki zastosowaniu zasady skupiania wysokoskoncentrowanych fal ultradźwiękowych w celu dostarczeniu w ściśle określonym obszarze wysokiej dawki energii możliwe jest zniszczenie tkanki guza. Zabieg z wykorzystaniem ultradźwięków trwa zwykle 60-120 minut. Samo leczenie jest małoinwazyjne, a pacjent po takim zabiegu przebywa w szpitalu zwykle 1-2 dni, unikając tym samym konieczności przeprowadzania operacji chirurgicznej, ani zastosowania leczenia z zastosowaniem promieniowania jonizującego.

Metodę HIFU stosuje się z powodzeniem w leczeniu raka prostaty w ponad 300 ośrodkach medycznych na świecie od ponad 18 lat. Jeszcze kilka lat temu była to metoda eksperymentalna, ale obecnie jej stosowanie odbywa się zgodnie z oficjalnymi wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU). Dotychczas na świecie przeprowadzono ponad 40 000 zabiegów z wykorzystaniem metody HIFU. Wyniki wieloletnich badań wykazują wysoki odsetek przeżycia wolnego od choroby po leczeniu – nawet 97-99%, a przeżycie wolne od przerzutów 94-95% w obserwacji 10-letniej. Ci sami autorzy raportują odestek pacjentów wolnych od wznowy biochemicznej po 10 latach na poziomie 60-76%. [1,2] Ponadto metodę HIFU wyróżnia możliwość jej zastosowania na wielu etapach leczenia raka stercza.

Metoda HIFU a tradycyjne metody leczenie raka prostaty

Ta nowa metoda leczenia raka stercza charakteryzuje się małoinwazyjnością i wyraźnie niższym odsetkiem powikłań pozabiegowych w porównaniu do leczenia tradycyjnymi metodami, dającą także szanse pewnej grupie pacjentów na zachowanie sprawności seksualnej. Pacjenci korzystający z metody HIFU mogą być w mniejszym stopniu narażeni na niepożądane uboczne skutki leczenia i mają większe szanse na zachowanie pełnego trzymania moczu po leczeniu [3]. W przeciwieństwie do radioterapii innowacyjny zabieg z wykorzystaniem ultradźwięków nie naraża pacjentów na działanie promieniowania jonizującego. Od 2014 r. jest ona obecna w wytycznych Europejskiego Towarzystwo Urologicznego z rekomendacją w leczeniu wznowy raka prostaty po radioterapii. Istnieje także możliwość jej zastosowania w leczeniu wznowy miejscowej po prostatektomii radykalnej, co jest wybitnie mniej obciążającym postępowaniem w porównaniu do radioterapii następowej w tym wskazaniu. Co ważne, w przypadku wznowy po leczeniu metodą HIFU istnieje możliwość jej ponownego przeprowadzenia bez znaczącego zwiększenia przewidywalnych powikłań. Na Zachodzie Europy zabieg HIFU wykonuje się rutynowo u pacjentów, u których radioterapia z pól zewnętrznych lub brachyterapia nie przyniosła pożądanych rezultatów. Na korzyść nowej metody przemawia fakt, iż daje ona szanse na zachowanie funkcji seksualnej po leczeniu i nie wymaga od pacjentów długiego pobytu w szpitalu.

Nowoczesna urologia dąży do oferowania pacjentom małoinwazyjnych metod leczenia, które zapewniają krótką hospitalizację, szybki powrót do codziennych czynności i niski profil potencjalnych powikłań.
Pierwszym ośrodkiem w naszym kraju, który oferuje leczenie raka prostaty metodą HIFU od 2011 r. jest HIFU Clinic Centrum Leczenie Raka Prostaty. W leczeniu raka stercza wykorzystuje się najwyższej jakości sprzęt Ablatherm® Robotic HIFU® EDAP-TMS. Szefem zespołu medycznego HIFU Clinic jest dr n. med. Marek Filipek – specjalista w dziedzinie urologii i chirurgii ogólnej. Dr M. Filipek jest pierwszym urologiem w Polsce, który został w 2011 roku, certyfikowanym przez producenta sprzętu (EDAP-TMS, Francja) operatorem Ablatherm® HIFU. Dr Filipek, jako jedyny operator w środkowo-wschodniej części Europy, ma możliwość szkolić lekarzy oraz zespoły medyczne w innych ośrodkach w zakresie metody HIFU.

Diagnostyka raka prostaty

Po 45 roku życia każdy mężczyzna powinien pojawić się raz do roku na konsultacji urologicznej. Podstawowymi badaniami diagnostycznymi są badanie gruczołu przez odbytnicę (DRE) oraz oznaczenie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) w surowicy krwi. Ostateczne rozpoznanie komórek nowotworowych odbywa się na podstawie badania histopatologicznego wycinków pobranych z gruczołu krokowego podczas biopsji lub w preparatach pooperacyjnych. Badanie histopatologiczne tkanek prostaty pozwala na określenie stopnia zróżnicowania komórek oraz ich złośliwość, co pozwala na podjęcie dalszych korków terapeutycznych.

Od niedawna urolodzy i ich pacjenci mogą również korzystać z nowoczesnych i małoinwazyjnych narzędzi diagnostycznych. Są to m.in. test genetyczny PCA3 i badanie molekularne 4Kscore®Test. Badanie PCA3 jest jedynym dostępnym prawdziwym markerem nowotworowym dla raka gruczołu krokowego. Jest ono zarówno wysoce specyficzne, jak i czułe dla raka prostaty, stąd przydatność tego badania w przewidywaniu ryzyka wykrycia raka stercza w biopsji. W odróżnieniu od wyniku stężenia PSA, na wartość wyniku nie wpływa powiększenie objętości stercza (łagodny rozrost stercza) czy też obecność chorób zapalnych gruczołu. Badanie wykonywane jest z moczu. Próbka jest pobierana po badaniu gruczołu krokowego wykonywanym przez lekarza, w trakcie konsultacji urologicznej. Wynik jest dostępny po około 2 tygodniach.

Badanie molekularne 4Kscore jest pierwszym narzędziem, które pomaga podjąć decyzję o konieczności wykonania biopsji oraz wdrożeniu leczenia u pacjentów z silnym obciążeniem rodzinnym lub z wątpliwymi wskazaniami do rozszerzania diagnostyki (biopsji stercza). Jest to badanie z krwi bazujące na algorytmie z uwzględnieniem czterech kalikrein w jej osoczu. Badanie to pozwala na przewidzenie rozwoju istotnego klinicznie (agresywnego) raka stercza z wyprzedzeniem nawet dwudziestoletnim, co pozwala na prowadzenie optymalnej kontroli i diagnostyki mającej na celu wykrycie choroby we wczesnym stadium, gdy wyleczenie jest prawdopodobne. HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty jest pierwszym ośrodkiem w Europie w którym poza głównym laboratorium znajdującym się w Barcelonie można wykonać to badanie.

Od około dwóch lat w najlepszych światowych ośrodkach zajmujących się diagnostyką i leczeniem raka prostaty przeprowadza się również biopsje fuzyjne pod kontrolą TRUS-MRI. Dzięki połączeniu obrazu z wieloparametryczego rezonansu magnetycznego doświadczony urolog diagnosta z dużą precyzją może pobrać wycinki gruczołu krokowego do badania histopatologicznego. Wynik badania pomaga w prawidłowej ocenie złośliwości nowotworu oraz dobraniu odpowiedniej metody leczenia. Jest to także doskonała metoda w przypadku przebytej ujemnej biopsji w wywiadzie.
Nierozłącznym elementem diagnostyki obrazowej jest wieloparametryczny rezonans magnetyczny prostaty opatrzony opisem zgodnym ze standardem PI-RADS 2.0 używany także w planowaniu fuzyjnej biopsji stercza która cechuje się wyższą wykrywalnością istotnego klinicznie raka prostaty w porównaniu do tradycyjnej biopsji.
Powyżej opisywane zaawansowane metody diagnostyczne raka gruczołu krokowego są dostępne w HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty, które współpracuje ze Szpitalem Medicover.

HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty

HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty jest pierwszym w Polsce ośrodkiem kompleksowej diagnostyki i leczenia nowotworu gruczołu krokowego. Celem HIFU Clinic jest przeprowadzenie chorego i jego bliskich przez cały proces leczenia raka prostaty, na który składają się: konsultacje, pogłębiona nowoczesna diagnostyka, dobór odpowiedniej metody leczenia, wykonanie zabiegu, opieka i kontrola podczas powrotu do zdrowia, oraz gwarancja wieloletniej opieki po leczeniu. Każdy pacjent prowadzony jest indywidualnie, a poza profesjonalnym podejściem lekarzy czeka na niego i jego rodzinę wsparcie psychoterapeutyczne.

HIFU rozpropagował w Polsce dr n. med. Marek Filipek, który jako pierwszy Polak otrzymał certyfikat upoważniający do wykonywania tej metody. Doktor Filipek prowadzi zespół HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty, którego członkiem konsultantem jest dr n. med. Stefan Thüroff z Klinikum Harlaching w Monachium, pionier, znawca i praktyk metody HIFU. Jest on specjalistą urologii oraz ekspertem w dziedzinie małoinwazyjnego leczenia raka stercza. Dr S. Thüroff jako jeden z pierwszych lekarzy w Europie przeprowadził zabiegi wykorzystujące HIFU. Jest wybitnym znawcą metody HIFU a wyniki jego doświadczeń z wieloletnimi obserwacjami (>15 lat) publikowane są regularnie w prestiżowej literaturze naukowej oraz prezentowane na międzynarodowych sympozjach. Zespół tworzy także grupa doświadczonych lekarzy urologów, między innymi – dr n. med. Tomasz Borkowski, specjalizuje się w zabiegach wykonywanych metodą laparoskopową i posiada ponad 10 letnią praktykę w tym zakresie, zdobywał doświadczenie w wiodących ośrodkach we Francji, Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych, dr Stefan W. Czarniecki – drugi Polski lekarz który uzyskał certyfikat EDAP-TMS dla Ablatherm® HIFU i także szczególnie zainteresowany wdrażaniem najnowocześniejszej wczesnej diagnostyki w raku stercza, a także psychoonkolog mgr Anna Długołęcka i seksuolog psycholog mgr Monika Staruch.

Wstępna konsultacja odbywa się online i jest bezpłatna. Na podstawie nadesłanej przez pacjenta historii choroby lekarze HIFU Clinic formułują wstępne zalecenia. Chory trafia z kolei pod opiekę koordynatora, który od tej pory będzie czuwał nad terminami każdej następnej konsultacji lub terminu badań diagnostycznych oraz pobytu pacjenta w klinice skracając trwanie procesu diagnostyczno-kwalifikacyjnego do koniecznego minimum. Konsultacje kwalifikujące do leczenia metodą HIFU odbywają się w Ameds Centrum w Grodzisku Mazowieckim oraz w Szpitalu Medicover w Warszawie.

Poza metodą HIFU nasz zespół wykonuje także inne nowoczesne zabiegi leczenia nowotworu prostaty, wśród nich cieszącą się wyższością w porównanie z metodą klasyczną – radykalną prostatektomię laparoskopową. Metoda ta jest stosowana u pacjentów z miejscowo zaawansowanym rakiem prostaty. Usunięcie całego gruczołu krokowego oraz – w niektórych przypadkach węzłów chłonnych wymaga jedynie kilku niewielkich nacięć w skórze brzucha. O ile to możliwe, zabieg jest wykonywany z oszczędzeniem struktur nerwowo-naczyniowych odpowiadających za funkcję seksualną.

Jednym z powikłań występujących w procesie radykalnego leczenia raka prostaty są zaburzenia erekcji. W przypadku braku powrotu funkcji seksualnych po wcześniejszych formach leczenia HIFU Clinic oferuje możliwość wykonania zabiegu wszczepienia implantu prącia, gwarantującego przywrócenie sprawności seksualnej. Stosowane przez HIFU Clinic protezy hydrauliczne zachowują naturalną budowę członka w spoczynku i w trakcie wzwodu. Według wieloletnich danych, 90-95 proc. mężczyzn z wszczepioną protezą hydrauliczną osiąga satysfakcjonującą ich erekcję. HIFU Clinic prowadzi również konsultacje dotyczące zaburzeń erekcji i szeroko rozumiane konsultacje seksuologiczne.

Wczesna diagnostyka w raku stercza zapewnia największe prawdopodobieństwo radykalnego wyleczenia tego nowotworu. Jako pierwszy ośrodek w Europie, tym samym w Polsce, HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty wprowadziła badanie 4KScore które pozwala z wyprzedzeniem nawet 20-letniem przewidzieć ryzyko wystąpienia agresywnego raka prostaty. W HIFU Clinic wykonywane jest także badanie genetyczne PCA3 wprowadzające dodatkowe narzędzie w nowoczesnej diagnostyce raka stercza w przypadku podwyższonego stężenie PSA w kwalifikacji do pierwszej lub kolejnej biopsją stercza.

Niezwykle znaczęce dla wykrywalności istotnego kliniczne raka stercza w przypadku wykonywania pierwotnej oraz kolejnej biopsji stercza jest bazowanie na standardyzowanym badaniu rezonansu magnetycznego prostaty. Naszym pacjentom rutynowo oferujemy to badanie w standardzie opisu PI-RADS v. 2.0 już od 2014 r. co pozwala na uzyskanie pełnej wartości diagnostycznej z tego badania.

Więcej informacji znajdziecie Państwo na stronie: www.hifu.pl oraz pod numerem 512 077 461

Autorzy:
Dr n. med. Marek Filipek, HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty
Dr Stefan W. Czarniecki, HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty
Crouzet S, Chapelon JY, Rouvière O, et al. Whole-gland ablation of localized prostate cancer with high-intensity  (2013)
Thüroff S, Chaussy C. Evolution and outcomes of 3 MHz high intensity focused ultrasound therapy for localized  (2013)
Feijoo ERC, et al. Focal High-intensity Focused Ultrasound Targeted Hemiablation for Unilateral Prostate Cancer: A Prospective Evaluation of Oncologic and Functional Outcomes. Eur Urol (2015)

Zespół HIFU Clinic Centrum Leczenia Raka Prostaty odpowiada na najczęściej zadawane pytania przez pacjentów:

Co to jest HIFU?

HIFU w leczeniu raka stercza jest małoinwazyjną metodą wykorzystującą technologię wiązki wysokoskoncentrowanych ultradźwięków do kontrolowanego oraz precyzyjnego niszczenia tkanki objętej nowotworem. W tym zastosowaniu jest obecna w urologii od ponad 18 lat. Już od kilku lat nie posiada już statusu metody eksperymentalnej, i jej stosowanie odbywa się zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU). Metoda HIFU ma swoje zastosowanie także w leczeniu guzów nerek, tarczycy, mięśniaków macicy, oraz od niedawna w leczeniu powikłań terapii lekowej choroby Parkinsona.

Kto jest kandydatem to zabiegu HIFU?

HIFU w leczeniu pierwotnego raka stercza jest uzasadnione merytorycznie w leczeniu pacjentów z rakiem prostaty niskiego ryzyka (PSA<10ng/ml, Gleason <7) oraz w wybranych przypadkach u pacjentów w grupie pośredniego ryzyka. Zgodnie z wytycznymi (EAU) są to także pacjenci których inne obciążenia uniemożliwiają wykonania prostatektomii radykalnej albo przeprowadzenia radioterapii. Niezwykle ważną grupą kandydatów do leczenia metodą HIFU są pacjenci ze wznową miejscową po radioterapii, brachyterapii, oraz zależnie od anatomii oraz oceny histopatologicznej – po prostatektomii radykalnej.

Co powoduje dyskwalifikację do tego rodzaju zabiegu?

Ze względu na niską urazowość samego zabiegu rzadko zdarza się dyskwaliwikacja od samego leczenia z przyczyn anestezjologicznych. Wytyczne EAU właśnie u tych obciążonych pacjentów wskazują na możliwość wykonania HIFU. Najczęstszym powodem dyskwalifikacji od tej metody leczenia jest przedzabiegowa ocena ryzyka progresji po leczeniu u części pacjentów pośredniego ryzyka (możliwa konieczność wykonania limfadenektomii) oraz u pacjentów wysokiego ryzyka (konieczność wykonania limfadenektomii). W tych przypadkach oferujemy pacjentom wykonanie laparoskopowej prostatektomii radykalnej w wykonaniu bardzo doświadczonego operatora.

Jakie badania są niezbędne przed kwalifikacją do wykonania HIFU?

Prawidłowa kwalifikacja do leczenia każdą z dostępnych metod wygląda podobnie. Potrzebne są: ocena histopatologiczna (biopsja), historia oraz dynamika stężenia PSA, oraz osobiste zbadanie pacjenta. Bardzo ważne miejsce ma tu ocena zaawansowania miejscowego w wieloparametrycznym rezonansie magnetycznym prostaty który rutynowo wykonuje się zgodnie z protokołem oraz standardem opisu PI-RADS v. 2.0. Należy pamiętać że w przypadku stwierdzenia wskazań do wykonania biopsji (elewacja PSA, nieprawidłowości w badaniu DRE) zaleca się coraz częściej wykonanie rezonansu magnetycznego prostaty przed biopsją. Uzasadnieniem tego zalecenia jest fakt że w przypadku potwierdzenia a także niepotwierdzenia podejrzenia nowotworu w biopsji, wykonanie miarodajnej oceny prostaty w rezonansie w 2 miesiącach po biopsji jest techniczne bardzo trudne. W przypakach gdy powstają wątpliwości co do prawidłowej kwalifikacji (ocena ryzyka upstaging) korzystamy także z nowoczesnych narzędzi jak badanie 4KScore.

Czy pacjent jest bezpieczny dla bliskich po zabiegu, czy promieniuje na zewnątrz?

Pacjent jest bezpieczny dla otoczenia po zabiegu HIFU ponieważ leczenie to nie wykorzystuje w terapii promieniowania jonizującego. Jedyna metoda leczenia raka stercza która cechuje się niewielkim ryzykiem dla otoczenia to brachyterapia LD z pozostawieniem “nasion” radioizotopu w obrębie stercza.

Słyszałem, że rak prostaty wzrasta tak wolno, że niektórzy lekarze odradzają jakiekolwiek leczenie?

Są przypadki nowotworu stercza który faktycznie może nie wymagać leczenia a jedynie jedną z form bacznej obserwacji. Bezwzględnie należy pamiętać, iż nie dotyczy to każdego nowotworu stercza oraz że w większości przypadków wdrożenie leczenia jest jednak konieczne. Przodujący w tym temacie są lekarze z USA gdzie nawet 30% pacjentów z rozpoznaniem raka stercza pozostaje w protokołach active surveillance – czyli w obserwacji ukierunkowanej na ewentualne wdrożenie leczenia w przypadku zmiany jednego z obserwowanych parametrów. Z drugiej strony wiemy że około 30% rozpoznań histopatologicznych z klasycznej biopsji stercza jest poddana zmianie na niekorzyść (upstaging) w przypadku zbadania całości materiału stercza po jego usunięciu. Dotyczy to prawidłowości oceny rozległości nowotworu ale także oceny w skali Gleason’a. Obecnie będziemy obserwować wdrażanie nowej równoległej klasyfikacji (Grades wg. Epstein’a ), która będzie bardziej czytelna niż klasyfikacja w skali Gleason’a, w szczególności dla pacjentów.

Istnieją różne protokoły active surveillance pośród których w Europie największym projektem tego typu jest baza PRIAS. Obecnie uznaje się że w tym postępowaniu kluczową role mają wieloparametryczny rezonans magnetyczny prostaty oraz kolejne biopsje kontrolne. Ważną role tutaj także ma biopsja wykonania na podstawie fuzji obrazy MRI-TRUS oraz biopsja przezkroczowa w znieczuleniu, zabieg który jest obecnie wdrażany w naszym ośrodku.

Trudno jeszcze nie wspomnieć o badaniu 4KScore Test które od tego roku dostępne jest w Europie. Jest to badanie pozwalające na ocenę (nawet przed wykonaniem biopsji) ryzyka wystąpienia u danego pacjenta agresywnej formy raka prostaty, czyli takiej która w końcu wiąże się z zaawansowaną chorobą przerzutową. Ogromnym potencjałem tego badania jest ocena tego ryzyka u pozornie zdrowego człowieka z dwudziestoletnim wyprzedzeniem, a interpretacje jego wyniku może przesądzić jednak o decyzji o wdrożeniu leczenia.

Czy podczas zabiegu przeprowadzana jest transfuzja krwi?

Nie znaleźliśmy ani jednego doniesienia o takim przypadku, oraz ocenialibyśmy ryzyko konieczności przetoczenia krwi w przebiegu zabiegu HIFU w okolicy zera. Jest to zabieg którego działanie powoduje koagulację tkanek, czyli wręcz działa przeciwkrwotocznie. Jest to zatem opcja leczenia dla pacjentów nie wyrażających zgody na przetoczenie krwi.

Czy zabieg wykonywany jest pod narkozą czy w znieczuleniu miejscowym?

Najczęściej jest to zabieg wykonywany w znieczuleniu dolędźwiowym (od pasa w dół). W niektórych przypadkach stosowane jest znieczulenie ogólne dla bezpieczeństwa pacjenta, ale są to wyjątki. Znieczulenie dolędźwiowe ma tą korzyść że minimalizuje konieczność podawania leków przeciwbólowych w okresie bezpośrednio po zabiegu. Ogólnie mówiąc, już od następnego rana po dniu zabiegu pacjenci nie wymagają jakiegokolwiek leczenia przeciwbólowego.

Po jakim okresie od zabiegu będę mógł powrócić do pracy i innych regularnie wykonywanych czynności?

Ogólnie zalecamy pacjentom prowadzenie oszczędzającego trybu życia na okres około 2 tygodni. Wiele zależy od stanu ogólnego pacjenta przed zabiegiem. Leczyliśmy wielu pacjentów którzy już w drugiej lub trzeciej dobie wsiadali do swoich samochodów, i samodzielnie dojechali kilkaset kilometrów do domu. Po zabiegach odbywających się w sobotę nie jest rzadkie pojawienie się pacjenta w pracy w poniedziałek lub wtorek.

Czy po zabiegu następuję utrata włosów, nudności lub wymioty?

Nie, są to objawy ściśle związane z leczeniem chemioterapeutykami.

Czy będę napromieniowany?

Nie, zabieg ten wykorzystuje technologię wiązki wysokoskoncentrowanych ultradźwięków do niszczenia tkanki objętej nowotworem. Są to fale ultradźwiękowe, a nie promieniowanie jonizujące.

Czy zabieg wykonywany jest przez cewkę moczową?

Zabieg HIFU odbywa się poprzez wprowadzenie głowicy obrazująco-terapeutycznej do rektum (odbytnicy). W przypadku dużych gruczołów krokowych oraz w przypadku występowania licznych zwapnień w ich obrębie stosujemy postępowanie “radical-HIFU” które polega na jednoczasowej przez-cewkowej elektro-resekcji środkowej części stercza (gruczolaka stercza) oraz HIFU. Takie postępowanie jest standardem na przykład w Niemczech oraz Francji gdzie wieloletnie doświadczenie pokazało że pozwala to na pozyskanie cennego materiału histopatologicznego, zwiększenie skuteczności onkologicznej, oraz zmniejszenie odsetku powikłań w postaci pozabiegowego zwężenia szyi pęcherza moczowego.

Czy po nieudanym zabiegu, kiedy będę miał wznowę, mogę mieć wykonany zabieg chirurgiczny lub być leczonym inną metodą radioterapii?

Leczenie miejscowej wznowy po HIFU jest możliwe poprzez zastosowanie tej samej metody drugi raz na objętą pierwotnym leczeniem resztkową tkankę stercza. Wznowa miejscowa w tych przypadkach może być spowodowana niekompletną ablacją tkanki w konsekwencji ograniczeń anatomicznych, przetrwaniem komórek w okolicy nieusuniętych zwapnień w obrębie stercza. Jest to postępowanie z wyboru. W przypadku leczenia innymi metodami w przypadku wznowy miejscowej zalecana jest radioterapia, ale zdarza się też że wykonuje się prostatektomię radykalną, aczkolwiek jest to zabieg technicznie wtedy bardzo trudny.

Jakie mogą wystąpić działania niepożądane po wykonaniu zabiegu HIFU? Czy po wykonaniu zabiegu mogą wystąpić powikłania? Jakie?

Najczęstszym powikłaniem po zabiegu HIFU jest utrzymująca się infekcja w obrębie układu moczowego. Kilkudniowe noszenie cewnika po zabiegu oraz obecność martwiczych tkanek w loży po sterczu sprzyjają rozwojowi infekcji – dlatego też rutynowo stosujemy leczenie odkażające w tym okresie. Możliwe są także zwężenie szyi pęcherza moczowego, lub zwężenie cewki moczowej. Przypadki wystąpienia nietrzymania moczu znaczącego stopnia są szczęśliwie dużą rzadkością u pacjentów leczonych tą metodą pierwotnie. Opisywane w literaturze powikłanie w postaci przetoki cewkowo-odbytniczej jest w pierwotnym leczeniu powikłaniem historycznym, a w leczeniu wznowy miejscowej po radioterapii niezwykle rzadkie.

Jaka jest skuteczność zabiegów wykonanych tą metodą?

Można oceniać wiele parametrów w bardzo różny sposób, ale nie zawsze jest możliwe porównywanie wyników leczenia diametralnie różniących się od siebie metod. Mówimy tu głównie w ocenie wyników leczenia o przeżyciu wolnym od choroby, przeżyciu wolnym od wznowy biochemicznej według różniących się między sobą definicji, przeżyciu wolnym od przerzutów, oraz przeżyciu całkowitym i specyficznym dla choroby. Ważne są te liczby które mówią nam o tym że wykonanie danej terapii dało mierzalną różnice w rzeczywiście istotnym parametrze. Redaktorzy wytycznych EAU wybrali 11 reprezentatywnych prac dotyczących efektów leczenia metodą HIFU w 2015 r. – są to publikacje dotyczące obserwacji po leczeniu na próbach 99-1002 pacjentów. Pośród tych prac oceniono odsetek pacjentów w wieloletniej obserwacji bez wznowy biochemicznej (definicja Phoenix) na 60-76%. W obserwacji 10-letniej obserwuje się wysoki odsetek przeżycia wolnego od choroby po leczeniu – nawet 97-99%, a przeżycie wolne od przerzutów 94-95%.

Metoda HIFU w porównaniu do radioterapii z pól zewnętrznych

Specjaliści ze Szpitala Lyonu we Francji porównali zastosowanie metody HIFU oraz radioterapię z pól zewnętrznych (EBRT) u pacjentów z nowotworem prostaty zlokalizowanym miejscowo.
Udało się włączyć do badania 190 pacjentów, którzy mieli porównywalne wyniki PSA oraz wskaźnik Gleason przed rozpoczęciem leczenia. Pacjenci ci byli leczeni między 2000 a 2005 rokiem. 5-letni odsetek przeżycia wolnego od progresji choroby nie różnił się znacząco w obserwacji po zastosowaniu metody HIFU czy radioterapii z pól zewnętrznych (EBRT).
Wdrożenie leczenia paliatywnej hormonoterapii było znacząco częstsze u pacjentów, których leczono radioterapią co wskazuje na przewagę metody HIFU w leczeniu raka stercza.
Po upływie 7 lat obserwacji po leczeniu parametry przeżycia specyficznego dla choroby i przeżycie wolne od przerzutów wynosiły 87%, 100%, 100 % dla HIFU i 99%, 100% i 98% dla radioterapii EBRT (p=0.043, 0.932, 0.941).

Porównanie zabiegu radykalnej prostatektomii laparoskopowej z metodą HIFU

Zespół urologów z Francji dokonał porównania tradycyjnej metody leczenia raka prostaty – zabiegu radykalnej prostatektomii (również metodą laparoskopową) z metodą HIFU, u pacjentów z nowotworem zlokalizowanym miejscowo.
Porównano 588 pacjentów, którzy mieli podobny poziom współczynnika Gleasona, poziom PSA oraz stan kliniczny. Średnia wieku leczonych metodą operacyjną wynosiła 61 lat, a poddanych leczeniu metodą HIFU 65 lat. Co prawda 7-letnie przeżycie bez zastosowania ratującej radioterapii było niższe u pacjentów, u których zastosowano leczenie metodą HIFU niż prostatektomię radykalną, ale co ważne, wskaźnik 5-letniego przeżycia wolnego od wznowy nowotworu w przypadku leczenia wznowy po pierwotnej terapii radioterapią był korzystniejszy w grupie leczonych metodą HIFU niż u pacjentów po zabiegu prostatektomii radykalnej (91% versus 75% , p:0.014).
W oparciu o 9-letnie obserwacje stwierdzono, że obydwie metody leczenia dają podobne efekty terapeutyczne, na poziomie 90%.

Gdzie można wykonać zabieg metodą HIFU i jak zarejestrować się do wykonania zabiegu?

Zabiegi HIFU są wykonywane w Szpitalu Medicover w Warszawie, a kwalifikacje odbywają się w Centrum Medycznym Ameds w Grodzisku Mazowieckim (www.ameds.pl) oraz w Centrum Konsultacyjnym Szpitala Medicover (www.hifu.pl).

Czy metoda HIFU jest całkowicie lub częściowo refundowana przez NFZ?

Pomimo szerokiej refundacji leczenia tą metodą w Europie (Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania, i td.) metoda ta nie jest ocenie refundowana przez NFZ w naszym kraju. Możliwe że wskazaniem do refundacji w pierwszej kolejności może się okazać leczenie wznowy raka stercza po radioterapii – ponieważ w tych przypadkach nie ma dobrej następnej opcji terapeutycznej oprócz HIFU. Leczenie pierwotne, przy precyzyjnie określonych wskazaniach sądzimy, że też ma szansę na refundację w przyszłości.

Jaki jest koszt wykonania zabiegu metodą HIFU?

Koszt zabiegu Ablatherm HIFU wynosi 24.900 PLN – obejmuje ona konsultację anestezjologa, koszt zabiegu, hospitalizacji (2 doby w pokoju jednoosobowym) oraz wizyty kontrolnej po zabiegu.

Jak wygląda życie erotyczne po wykonanym zabiegu metodą HIFU?

Zachowanie potencji w leczeniu raka stercza jest bardzo ważnym elementem dla wielu pacjentów oraz leczących ich lekarzy. Wykonanie wieloparametrycznego rezonansu magnetycznego prostaty przed biopsją lub leczeniem pozwala na precyzyjną identyfikację tych pacjentów u których można przy HIFU lub przy prostatektomii radykalnej na oszczędzenie struktur naczyniowo-nerwowych odpowiedzialnych za erekcję.