Szybka ścieżka do onkologa i specjalisty

W lipcu br. Sejm RP przyjął, Senat zatwierdził a prezydent podpisał (w sierpniu) zapowiadaną przez Ministerstwo Zdrowia i konsultowaną od marca „ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw”, potocznie określaną jako pakiety: „onkologiczny” oraz kolejkowy”. Zmiany wejdą w życie z początkiem 2015 r.

Ustawa wprowadza nowe zasady, usprawniające procesy diagnostyczno-terapeutyczne w zakresie leczenia nowotworów złośliwych (tzw. pakiet onkologiczny) oraz porad specjalistycznych (tzw. pakiet kolejkowy). Poniżej, w oparciu o materiały Ministerstwa Zdrowia, omawiamy pierwszy z wymienionych pakietów – onkologiczny. Drugi -kolejkowy zostanie omówiony w numerze październikowym.

Pakiet onkologiczny

Zasada podstawowa: Pacjent, u którego podejrzewa się chorobę nowotworową, musi być jak najszybciej zdiagnozowany i jak najszybciej należy rozpocząć leczenie.

Na szybką terapię onkologiczną składają się trzy etapy:

• szybka diagnostyka,
• szybkie leczenie,
• skoordynowana opieka długofalowa po zakończonej terapii.

Szybka diagnoza i terapia zależą od:

1. Lekarza rodzinnego, który dokonuje wstępnej diagnostyki i podejmuje decyzję o skierowaniu pacjenta na dalszą diagnostykę.
Wygląd to mniej więcej tak:
• Pacjent zgłasza się do swojego lekarza rodzinnego, którego zadaniem jest określenie czy wizyta u lekarza specjalisty jest konieczna.
• W tym celu lekarz rodzinny już dziś może zlecić 50 rodzajów badań diagnostycznych, a od 2015 r. katalog tych badań poszerzy się o kolejne, m.in.: PSA, USG w pełnym zakresie, gastroskopię czy kolonoskopię – co dodatkowo ułatwi wstępną diagnostykę.
• Jeśli lekarz rodzinny, na podstawie wykonanych badań, uzna że skierowanie pacjenta do specjalisty jest konieczne, czas oczekiwania na tę wizytę może wynosić maksymalnie 2 tygodnie – jest to jeden z warunków dodatkowego finansowania lekarzy rodzinnych w ramach szybkiej terapii onkologicznej.
• Przy skierowaniu do lekarza specjalisty, pacjent otrzymuje od lekarza rodzinnego kartę pacjenta onkologicznego uprawniającą go do leczenia bez limitów w określonych terminach. Daje ona prawo do szybkiego dostępu do właściwego specjalisty. Karta jest własnością pacjenta i skierowaniem, dokumentującym jednocześnie cały proces diagnostyki i leczenia, aż do momentu powrotu pacjenta do lekarza rodzinnego, po zakończeniu leczenia.

2. Lekarza specjalisty, którego zadaniem jest potwierdzenie nowotworu i pogłębiona diagnostyka.
Wczesna diagnostyka – potwierdzenie bądź wykluczenie nowotworu nie powinno trwać dłużej niż 2 tygodnie.
Diagnostyka pogłębiona – jej celem jest określenie rodzaju wykrytego nowotworu, stopnia zaawansowania, liczby i miejsc ewentualnych przerzutów; uzyskanie tej wiedzy nie powinno przekroczyć 2 tygodni (dotrzymanie tych terminów jest warunkiem dodatkowego finansowania lekarzy specjalistów w ramach szybkiej terapii onkologicznej).

3. Sieci diagnostyczno-terapeutycznej (kompleksowej opieki i szybkiej terapii)
Procedura wygląda następująco:
• Lekarz specjalista kieruje pacjenta ze zdiagnozowanym nowotworem do tzw. konsylium, właściwego dla danego rodzaju nowotworu; wybór miejsca leczenia zależy od pacjenta.
• Konsylium, w którego skład wchodzi m.in. onkolog kliniczny, radioterapeuta, chirurg, radiolog, psycholog i pielęgniarka bądź inny pracownik medyczny, decyduje o sposobie i harmonogramie leczenia oraz wybiera osobę nadzorującą, tzw. koordynatora.
• Koordynator nie musi być lekarzem, ale musi być członkiem konsylium. Prowadzi pacjenta aż do zakończenia jego leczenia w obrębie sieci diagnostyczno-terapeutycznej.
Od postawienia diagnozy do rozpoczęcia terapii nie może minąć okres 3 tygodni – jest to warunek dodatkowego finansowania w szybkiej terapii onkologicznej.

4. Monitoringu po zakończeniu terapii

Po zakończeniu leczenia koordynator przekazuje pacjenta pod opiekę specjalisty, odpowiedzialnego za wstępną diagnostykę. Jeśli wyniki badań nie wykazują pogorszenia stanu zdrowia, pacjent – z programem stałej opieki długofalowej – kierowany jest do lekarza rodzinnego, który staje się ponownie dla pacjenta lekarzem prowadzącym.

Ponadto:
1. Finansowanie leczenia każdego pacjenta ze zdiagnozowanym nowotworem i harmonogramem leczenia przygotowanym przez konsylium- nie jest limitowane.

2. Finansowanie leczenia na poszczególnych etapach uzależnione od przestrzegania terminów:
• czas – od skierowania pacjenta z podejrzeniem nowotworu przez lekarza rodzinnego do lekarza specjalisty – max 2 tygodnie,
• czas na diagnostykę w celu potwierdzenia nowotworu przez lekarza specjalistę – max. 2 tygodnie,
• czas na pogłębiona diagnostykę przez lekarza specjalistę – max. 2 tygodnie,
• czas na zebranie się konsylium, ustalenie harmonogramu leczenia oraz rozpoczęcie terapii – max. 3 tygodnie.

3. Długofalowa, stała opieka po zakończeniu terapii prowadzona przez lekarza rodzinnego na podstawie programu opieki przygotowanego przez lekarza specjalistę.

4. Gwarancja kompleksowego leczenia w ramach sieci diagnostyczno-terapeutycznej.

Pakiet kolejkowy

Zmiany w zakresie zadań lekarza rodzinnego:

• poszerzenie listy badań diagnostycznych, m.in.: o FT3, FT4, Holter EKG, EKG wysiłkowe, Holter ciśnieniowy (ABPM), gastroskopię, kolonoskopię, spirometrię
cel: Mniej pacjentów oczekujących w kolejce do specjalisty w celu uzyskania skierowania na badania diagnostyczne. Możliwość przeprowadzenia całego procesu diagnostycznego oraz leczenia w ramach kompetencji lekarza rodzinnego.

• powstanie fundusz badań kosztochłonnych
cel: Budowanie motywacyjnego systemu finansowania lekarza rodzinnego. Lekarz rodzinny będzie mógł wykorzystać te środki wyłącznie jeśli przeznaczy je na dodatkową diagnostykę i badania.

• lekarz pediatra i internista w POZ
cel: Większa liczba lekarzy w podstawowej opiece zdrowotnej, możliwość wyboru przez pacjenta czy chce być pod opieką internisty, pediatry czy lekarza rodzinnego.

• wprowadzenie porady receptowej
cel: Zmniejszenie kolejki pacjentów oczekujących na wizytę u lekarza rodzinnego np. w celu przedłużenia recepty.

Zmiany w zakresie zadań lekarza specjalisty:

• podwyższenie wyceny pierwszej wizyty, jeśli pacjent zostanie zdiagnozowany i zostanie zaplanowane leczenie w ciągu max. 6 tygodni, po upływie których lekarz specjalista zdecyduje o skierowaniu pacjenta pod opiekę lekarza rodzinnego
cel: Zwiększenie liczby wizyt nowych pacjentów, motywacja do szybkiej diagnostyki i leczenia.

• wprowadzenie pakietów diagnostycznych przy pierwszej wizycie pacjenta, np.: diagnostyka podstawowa chorób tarczycy.
cel: Zapobieganie zlecaniu niepotrzebnych badań, zachęta w postaci nowego produktu finansowego.

• zniesienie obowiązku konsultacji specjalistycznej raz na 12 m-cy, w celu możliwości przedłużenia recepty przez lekarza rodzinnego
cel: Skrócenie kolejki do lekarza specjalisty.

• wprowadzenie porady receptowej
cel: Zmniejszenie kolejki do lekarza specjalisty.

Zmiany w lecznictwie szpitalnym:

• utworzenie poradni przyszpitalnych
cel: Gwarancja wizyty po zabiegu.

• zmiana wyceny hospitalizacji jednodniowej
cel: Krótszy pobyt pacjenta w szpitalu, jeśli nie ma takiej konieczności.

• usunięcie z JGP (jednorodnych grup pacjentów) czasu hospitalizacji
cel: Krótszy czas pobytu pacjenta w szpitalu.

•wprowadzenie produktu „hostel + dowóz”
cel: Ograniczenie hospitalizacji w trakcie radioterapii.

• jasne zasady kwalifikacji do zabiegu usunięcia zaćmy i wszczepienia endoprotez
cel: Wykonywanie zabiegów wyłącznie u pacjentów, którzy ich faktycznie potrzebują, ograniczenie możliwości zapisywania się na te zabiegi „na zapas”.

Kompetencje
• wprowadzono specjalizacje modułowe
cel: Przyśpieszenie i ułatwienie procesu kształcenia lekarzy.

• „krótka ścieżka” specjalizacyjna dla wąskich specjalizacji
cel: Zwiększenie liczby lekarzy w systemie.

• zwiększenie kompetencji lekarzy w trakcie specjalizacji
cel: Zwiększenie liczby lekarzy w systemie.

•zwiększenie kompetencji lekarzy z pierwszym stopniem specjalizacji
cel: Zwiększenie liczby lekarzy w systemie.

Pielęgniarki (zmiany od 2016 r.)

• możliwość zlecania niektórych badań
cel: Zwiększenie w systemie liczby osób uprawnionych do zlecania badań.

• „recepta pielęgniarska” na wybrane leki
cel: Zwiększenie w systemie liczby osób uprawnionych do wystawienia recepty.

• możliwość wystawiania recept w ramach kontynuacji ordynacji lekarskiej
cel: Zmniejszenie liczby osób czekających na wizytę lekarską w celu kontynuacji leczenia.

• możliwość ordynowania wyrobów medycznych
cel: Zwiększenie w systemie liczby osób uprawnionych do ordynowania wyrobów medycznych.

NFZ – zmiany
• mapy potrzeb zdrowotnych
cel: Lepsze dopasowanie wydatkowania publicznych środków do rzeczywistych oraz prognozowanych potrzeb zdrowotnych obywateli.

• wyprowadzenie wycen procedur medycznych z NFZ do AOTM
cel: Nadzór nad sposobem wydawania pieniędzy, jakością i niezależną wyceną procedur.

• zmiana wycen procedur medycznych, np. w okulistyce, radioterapii
cel: Optymalizacja, racjonalizacja i wypośrodkowanie opłacalności procedury i kosztów płatnika.

• bezterminowe umowy z lekarzami rodzinnymi, pięcioletnie umowy z lekarzami specjalistami i stomatologami, dziesięcioletnie umowy ze szpitalami

cel: Stabilizacja na rynku świadczeniodawców.
• zobowiązanie NFZ do zabezpieczenia pacjentów oczekujących na świadczenia medyczne w podmiocie, który traci kontrakt i przekazanie tych pacjentów innemu podmiotowi z uwzględnieniem dotychczasowego czasu oczekiwania

cel: Zapewnienie bezpieczeństwa pacjentów.
Informacja
• zmiany na stronie NFZ
cel: Ułatwienie dostępu do informacji dotyczącej czasu oczekiwania na świadczenia medyczne w każdym podmiocie w kraju.

• infolinia „kolejkowa” i „refundacyjna”
cel: Ułatwienie dla pacjenta.

Organizacja – zmiany
• rozdzielenie kolejki na nowych pacjentów i kontynuujących leczenie
cel: Pokazanie rzeczywistego czasu oczekiwania na pierwszą wizytę.

• 10 kolejek centralnych w najdłuższych czasach oczekiwania
cel: Kontrola nad kolejką.

• obowiązek podmiotów do cotygodniowego raportowania kolejek
– liczba oczekujących,
– pierwszy wolny termin zamiast średni czas oczekiwania
cel: Aktualna informacja na temat czasu oczekiwania.

• elektroniczne prowadzenie list oczekujących
cel: Uporządkowanie kolejek.

• raportowanie liczby osób oczekujących według nr PESEL do NFZ
cel: Możliwość weryfikacji liczby miejsc, w których pacjent jednocześnie oczekuje na wizytę.

• wykreślenie z kolejki wizyt umówionych przez pacjenta do specjalistów w tej samej dziedzinie i pozostawienie wyłącznie wizyty z najkrótszym czasem oczekiwania
cel: Uniknięcie kilkukrotnego wykazywania jednego pacjenta w kilku kolejkach do tego samego specjalisty.

• 14 dni na dostarczenie przez pacjenta oryginału skierowania
cel: Zmobilizowanie pacjenta do zgłoszenia się na umówioną wizytę, zapobieganie zapisywaniu się do kilku kolejek jednocześnie.

• wykreślenie pacjenta z listy oczekujących w przypadku braku dostarczenia skierowania lub niezgłoszenia się na wizytę
• możliwość wystawienia recepty na 12 m-cy
cel: Zmobilizowanie pacjenta do zgłoszenia się na umówioną wizytę, zapobieganie zapisywaniu się do kilku kolejek jednocześnie.

• możliwość odbioru recepty przez osobę upoważnioną przez pacjenta
cel: Ułatwienie dla pacjenta.